Rechtbank Amsterdam 24 april 2025, ECLI:NL:RBAMS:2025:2958

Een voormalig buitengewoon opsporingsambtenaar van de gemeente Amsterdam vraagt op grond van artikel 530 Sv een schadevergoeding aan wegens advocaatkosten. Hij wordt gelinkt aan de Marengo-zaak en verdacht van ambtelijke corruptie, maar het Openbaar Ministerie besluit uiteindelijk niet tot vervolging over te gaan. De rechtbank erkent dat sprake is van een langdurige en onzekere situatie zonder mogelijkheid tot verweer. Ondanks het ontbreken van een dossier acht zij een volledige vergoeding van 6.246 euro billijk. Het OM betwist de kosten, vooral die gemaakt vóór dossierinzicht. De rechtbank oordeelt echter dat deze noodzakelijk zijn gezien de ernst van de verdenking.

Context van de zaak

De zaak betreft een verzoek op grond van artikel 530 van het Wetboek van Strafvordering, ingediend door een voormalig verdachte, geboren in 1968, die ten tijde van de verdenking werkzaam is als buitengewoon opsporingsambtenaar bij de gemeente Amsterdam. De verzoeker wordt in verband gebracht met de beruchte Marengo-strafzaak, waarin een kroongetuige verklaart dat hij van verzoeker informatie ontvangt over een kenteken. Die gegevens worden later op de dag van ontvangst gedeeld met een van de verdachten in het Marengo-proces, waarna een liquidatie plaatsvindt. De verdenking richt zich op het schenden van het ambtsgeheim (artikel 272 Sr), ambtelijke corruptie (artikel 363 Sr) en computervredebreuk (artikel 138ab Sr).

Hoewel sprake is van een ernstige verdenking, besluit het Openbaar Ministerie uiteindelijk de zaak niet te vervolgen. De sepotbeslissing wordt op 29 oktober 2024 aan verzoeker meegedeeld en is inmiddels onherroepelijk geworden. In dit kader vraagt verzoeker om een vergoeding voor de gemaakte advocaatkosten.

De tenlastelegging

De verdachte wordt aanvankelijk verdacht van betrokkenheid bij ambtelijke corruptie en andere ernstige strafbare feiten in de sfeer van informatieverstrekking binnen het openbaar bestuur. Hij zou, volgens verklaringen van een kroongetuige, informatie uit een kentekenregister hebben gedeeld met derden, hetgeen indirect in verband wordt gebracht met een dodelijke schietpartij. Een officiële tenlastelegging komt er echter niet, aangezien het Openbaar Ministerie afziet van vervolging.

Het standpunt van het Openbaar Ministerie

Het Openbaar Ministerie verzet zich primair tegen het toekennen van de volledige verzochte schadevergoeding van 5.566 euro. Subsidiair stelt het OM dat de uren die zijn gedeclareerd vóór de verstrekking van het dossier niet voor vergoeding in aanmerking zouden moeten komen. Het OM acht een gematigde vergoeding van 3.366 euro billijker. Daarbij wijst het op de afwezigheid van formele vervolging en de beperkte werkzaamheden die aan de formele dossierinzage voorafgaan.

Het standpunt van de verdediging

De raadsman van verzoeker, mr. M. van Stratum, voert aan dat de gedeclareerde uren noodzakelijk zijn geweest voor een adequate voorbereiding in een zeer complexe en uitzonderlijke strafzaak. Aangezien sprake is van een verdenking met een potentieel grote impact op het leven van verzoeker, is het essentieel dat de verdediging grondig wordt voorbereid, ook voordat een formeel dossier wordt verstrekt. Daarbij wijst de raadsman op het feit dat de zaak verband houdt met het omvangrijke Marengo-proces, waarin sprake is van zware georganiseerde criminaliteit. De studie-uren zijn volgens de raadsman dan ook noodzakelijk en gepast.

Het oordeel van de rechtbank

De rechtbank stelt vast dat zij in deze procedure geen inhoudelijke beoordeling mag geven over de mogelijke schuld van verzoeker, conform de jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, met name het arrest Nealon & Hallam vs UK. Wel mogen alle relevante omstandigheden, zoals de aard van de verdenking en het procesverloop, worden meegewogen bij de beoordeling van de billijkheid van een schadevergoeding.

De rechtbank beschikt in deze procedure niet over het strafdossier zelf en moet haar oordeel dus uitsluitend baseren op hetgeen door het Openbaar Ministerie en de raadsman naar voren is gebracht. Daarbij constateert de rechtbank dat de zaak bijzonder ernstig van aard is en dat verzoeker – ondanks deze ernst – nooit daadwerkelijk wordt vervolgd. Deze omstandigheid, in combinatie met de complexiteit en zeldzaamheid van het verweten strafbare feit (ambtelijke corruptie in combinatie met vermeende banden met georganiseerde criminaliteit), maakt dat een vergoeding van de gemaakte kosten billijk is.

De rechtbank acht het bovendien gerechtvaardigd dat de raadsman reeds voorafgaand aan de dossierverstrekking de nodige uren aan voorbereiding en studie besteedt. Gelet op de zwaarte van de verdenking en de potentiële gevolgen voor verzoeker, acht de rechtbank dit verdedigingswerk niet alleen gepast maar ook noodzakelijk in het kader van een adequate rechtsbijstand.

De bewezenverklaring

Nu het Openbaar Ministerie geen vervolging instelt en het dossier wordt geseponeerd, komt de rechtbank niet tot een bewezenverklaring. In plaats daarvan wordt uitsluitend geoordeeld over het verzoek tot schadevergoeding op basis van de billijkheidsgronden, zoals bepaald in artikel 530 van het Wetboek van Strafvordering.

De strafoplegging

De rechtbank kent aan verzoeker een schadevergoeding toe van in totaal 6.246 euro. Dit bedrag omvat 5.566 euro voor de kosten van rechtsbijstand in de strafzaak en 680 euro voor de kosten van het opstellen, indienen en toelichten van het onderhavige verzoekschrift.

De rechtbank komt tot deze beslissing mede gelet op het feit dat sprake is van een langdurig onzekere situatie voor verzoeker, waarin hij – ondanks ernstige verdenkingen – nooit formeel is vervolgd, noch in staat is gesteld zich in rechte te verdedigen tegen de hem verweten gedragingen. Onder deze omstandigheden is het billijk dat de kosten die gemoeid zijn met zijn juridische verdediging, volledig worden vergoed.

Lees hier de volledige uitspraak.