Jaarverslag Landelijk Bureau Bibob 2022: kwaliteit adviezen LBB kan beter

De kwaliteit van de adviezen van het LBB kan beter. Dat blijkt uit het jaarverslag van de onafhankelijke Kwaliteitscommissie Bibob over 2022 dat naast het jaarverslag 2022 van het LBB zelf verscheen. De commissie beoordeelde 38 reguliere en acht aanvullende adviezen van het LBB en deed op basis daarvan diverse procedurele en inhoudelijke aanbevelingen. De commissie adviseert het LBB om gemaakte keuzes tijdens het adviestraject in het advies toe te lichten, bijvoorbeeld de keuze om niet langer te wachten op nog ontbrekende informatie of bepaalde informatie niet mee te wegen bij de gevaarsbepaling. Ook de indeling van het advies kan volgens de Kwaliteitscommissie overzichtelijker.

Aantallen

Het aantal adviesaanvragen bij het LBB nam sterk af in 2022. Dat blijkt uit het Jaarverslag Landelijk Bureau Bibob 2022.

Bestuursorganen kunnen het LBB vragen onderzoek te doen en een advies te verlenen over de vraag of er een risico is op crimineel misbruik. Het LBB voert een Bibob-onderzoek uit en doet hierin een uitspraak (advies) over de mate van gevaar op crimineel misbruik. Op basis van dit advies neemt het bestuursorgaan een beslissing. Na de verstrekking van een dergelijk regulier advies aan bestuursorganen kunnen zij ook nog om een aanvullend advies vragen bij het LBB. Bijvoorbeeld in het geval het bestuursorgaan na een gevoerde zienswijzeprocedure nieuwe informatie heeft en aan de hand daarvan meer duidelijkheid nodig is over bepaalde aspecten van het advies alvorens over te gaan tot een beslissing.

Navraag bij bestuursorganen leerde dat in de coronaperiode er minder vergunningen en dergelijke zijn aangevraagd. Daardoor zijn er minder Bibob-onderzoeken gestart. Ook was er voor bestuursorganen minder informatie voorhanden bij samenwerkingspartners, omdat deze door corona hun werkzaamheden hadden beperkt of anders hadden ingericht. De verwachting was dat het aantal adviesaanvragen in de loop van 2022 weer zou toenemen, maar deze toename bleef uit. Een deel van de bestuursorganen gaf aan dat dit kwam doordat er minder aanvragen zijn voor bijvoorbeeld vergunningen vanwege de economische situatie. Ook heeft krapte op de arbeidsmarkt direct invloed gehad doordat er minder beschikbare capaciteit was bij een deel van de bestuursorganen als ook bij een deel van de samenwerkingspartners en informatieleveranciers. Bestuursorganen noemden verder veel lokale oorzaken, zoals het beëindigen van een succesvolle gebiedsgerichte aanpak of een wijziging in lokaal Bibob-beleid.

Wetswijziging

Een andere belangrijke ontwikkeling in 2022 was de inwerkingtreding van de tweede tranche van de Wet Bibob en daarmee ook het Bibob-register. Met de tweede tranche zijn meer mogelijkheden gecreëerd voor bestuursorganen om informatie uit te wisselen zowel onderling als met het Landelijk Bureau Bibob (LBB). Het Bibob-register is per 1 oktober 2022 beschikbaar gekomen. Het register ondersteunt in grote mate de genoemde informatie-uitwisseling. Zo kan door het Bibob-register sneller inzichtelijk worden voor bijvoorbeeld een gemeente dat in het recente verleden het LBB of een bestuursorgaan tot een conclusie ‘ernstig gevaar of mindere mate van gevaar’ is gekomen in een Bibobonderzoek naar een persoon of onderneming die zich nu meldt bij die gemeente voor een vergunning of een subsidie.

De wetswijziging van de Wet Bibob leidt onder andere tot een verruiming van de bevoegdheden tot informatiedeling tussen het LBB en bestuursorganen en tussen bestuursorganen onderling.

Zo is er een tipfunctie tussen overheden onderling geregeld waarbij bestuursorganen die bevoegd zijn tot toepassing van de Wet Bibob elkaar een tip geven, als zij over gegevens beschikken die erop duiden dat een betrokkene in relatie staat tot strafbare feiten (die reeds zijn gepleegd of naar redelijkerwijs kan worden vermoed gepleegd zullen worden). Ook kunnen overheden ter versterking van hun eigen informatiepositie bij het LBB navragen of eerder door het LBB of na eigen onderzoek van een bestuursorgaan een gevaar is gesignaleerd over de betrokkene of andere Bibob-relaties naar wie Bibobonderzoek wordt gedaan. Het LBB raadpleegt hiervoor het Bibob-register. Het Bibob-register is een online register waarin overheidsinstanties en het LBB gevaarsconclusies en meldingen van terugtrekkingen registreren. Vanaf de inwerkingtreding van het register op 1 oktober heeft het LBB in 2022 in totaal 732 informatieverzoeken ontvangen via het Bibob-register.

Samenwerking

Het LBB kan in de uitvoering van de Wet Bibob niet zonder de samenwerking met verschillende instanties. Een aantal overheidsinstanties levert informatie die cruciaal is voor de totstandkoming van een Bibob-advies. Het Openbaar Ministerie (OM) heeft daarnaast met het LBB de taak om met tips Bibob-procedures op gang te brengen. Regionale Informatie- en Expertisecentra (RIEC’s) ondersteunen bestuursorganen bij onder andere de uitvoering van het eigen onderzoek op grond van de Wet Bibob. Het LBB onderhoudt met al deze instanties contact om de toepassing van de Wet Bibob, de onderlinge samenwerking en kennisuitwisseling te bevorderen.