Dit artikel bespreekt de wisselwerking tussen positieve verplichtingen vanuit het EVRM en de due diligence-norm in het Verdrag van Istanbul. Na een schets van de rol die due diligence traditioneel inneemt in het internationale recht en de rol die deze norm speelt in het Verdrag van Istanbul, verkent auteur de relatie en wisselwerking tussen due diligence en positieve verplichtingen. Ook wordt ingegaan op de eventuele gevolgen van deze wisselwerking voor de nationale rechter en op potentiële interstatelijke aansprakelijkheid.

Onderwerp van deze bijdrage is de immuniteit van lagere overheden. In het Pikmeer II-arrest heeft de Hoge Raad het kader ter beoordeling van de immuniteit van lagere overheden ter zake van door hen verrichte gedragingen uiteengezet: immuniteit van een openbaar lichaam als bedoeld in hoofdstuk 7 van de Grondwet – lagere overheden behoren tot deze categorie – dient slechts dan te worden aangenomen ‘als de desbetreffende gedragingen naar hun aard en gelet op het wettelijk systeem rechtens niet anders dan door bestuursfunctionarissen kunnen worden verricht in het kader van de uitvoering van de aan het openbaar lichaam opgedragen bestuurstaak, zodat uitgesloten is dat derden in zoverre op gelijke voet als het openbaar lichaam aan het maatschappelijk verkeer deelnemen’.

Deze bijdrage laat zien dat en – vooral – waarom de Pikmeer-rechtspraak over de strafrechtelijke immuniteit van lagere overheden nog steeds vragen oproept. Dat geldt in de eerste plaats voor de uitleg van het Pikmeer II-criterium. De daarin figurerende termen ‘bestuursfunctionarissen’ en ‘(desbetreffende) gedragingen’ zijn voor verschillende interpretatie vatbaar. Daarnaast zijn er vragen omtrent de vervolgbaarheid van personen op grond van leidinggeven en eigen daderschap. Het ligt op de weg van de Hoge Raad over deze fundamentele kwesties meer duidelijkheid te verschaffen.