De komst van de Aanwijzing procesafspraken in strafzaken betekent dat procesafspraken een ‘blijvertje’ zijn. Alle procespartijen in het strafrecht kunnen er dus van uit gaan dat procesafspraken een gebruikelijk onderdeel gaan worden van de afdoening van een strafzaak. Dit is een belangrijk signaal naar zowel de officieren van justitie en advocaten-generaal binnen het OM als naar rechters en advocaten en hun cliënten. Voor geen van de procespartijen is dus sprake van een zwaktebod als om een verkennend gesprek hierover gevraagd wordt.

Het OM heeft de uitgangspunten voor het maken van procesafspraken vastgelegd in de Aanwijzing procesafspraken in strafzaken die per 15 augustus 2023 in werking is getreden. Erkenning van schuld is uitdrukkelijk geen vereiste voor het maken van procesafspraken. Er is dus geen sprake van plea bargaining (strafkorting in ruil voor een bekentenis). Er volgt in iedere zaak uiteindelijk een onafhankelijk rechterlijk oordeel dat resulteert in een vonnis. De rechtbank is niet gebonden aan de afspraken die het OM en de verdediging maken, en blijft verantwoordelijk voor de vaststelling van de feiten, de volledigheid van het onderzoek en voor de uiteindelijke strafoplegging.