Al in 2018 – in de wereld van de technologie is dat lichtjaren geleden – adviseerde de Commissie Koops de wetgever een visie te ontwikkelen op een integraal normenkader voor het vergaren en verwerken van (digitale) gegevens. Vergaren van gegevens wordt nu geregeld door het Wetboek van Strafvordering (Sv), het (verdere) verwerken – denk aan vastleggen, bewaren, raadplegen, vergelijken, samenbrengen, vernietigen, etc. – wordt voornamelijk gereguleerd door de Wet politiegegeven (Wpg). In een analoge wereld is het niet meteen noodzakelijk het onderzoek aan met opsporingsbevoegdheden vergaarde informatie – een in beslag genomen wapen of een brief – te problematiseren of nader te normeren: vergaringsbevoegdheden omvatten een impliciete en vanzelfsprekende bevoegdheid tot (nader) onderzoek. In een gedigitaliseerde wereld is die vanzelfsprekendheid van onderzoek (van bijvoorbeeld telefoongesprekken, e-mailwisselingen, foto’s uit een smartphone) vanuit rechtsbeschermingsperspectief problematisch. 

Van alle rechtsgebieden mag het strafrecht zich vermoedelijk verheugen op de meeste media-aandacht. De politie en het OM communiceren voorafgaand, tijdens en na afloop van strafzaken dan ook zeer regelmatig met allerhande media over verdachten, zowel op eigen initiatief als in reactie op vragen. Dat brengt uiteraard de nodige risico’s met zich voor verdachten, onder meer als het gaat om hun recht op privacy en de (behandelingsdimensie van de) onschuldpresumptie (No 1998/391). In de afgelopen decennia heeft de Nationale ombudsman zich in totaal achttien keer gebogen over de (on)behoorlijkheid van dergelijke communicatie met de pers. Afgelopen jaar zijn daar nog eens twee rapporten bijgekomen (No 2023/037 en No 2023/050). Dit is voldoende aanleiding om dit jaar een blik te werpen op de algemene lijn die de ombudsman in al deze rapporten uiteenzet.