Ondergronds bankieren ontwikkelt zich tot versie 2.0
/Ondergronds bankieren — het uitwisselen van geld of andere middelen buiten het zicht van reguliere financiële instellingen en toezichthouders om — heeft zich in de afgelopen jaren ontwikkeld tot een versie 2.0. De netwerken van ondergrondse bankiers zijn dynamischer en de werkwijzen complexer geworden. Dat maakt de aanpak ervan lastig. Dat is één van de conclusies van nieuw WODC-onderzoek naar een selectie van bij politie bekende netwerken van ondergrondse bankiers.
De WODC-onderzoekers hebben dossiers van de politie onderzocht en interviews gehouden met medewerkers van verschillende organisaties, zoals de politie en de Financial Intelligence Unit Nederland. Hieruit kwam naar voren dat ondergrondse bankiersnetwerken verschillen in omvang, in herkomst van actoren en in mate van professionaliteit.
Binnen de netwerken hebben actoren één of meerdere rollen. Bijvoorbeeld van broker — vaak een topfunctie die netwerken met elkaar verbindt — of een geldkoerier die fysiek geld tussen ondergrondse bankiers of klanten verplaatst (zie de infographic voor meer van deze rollen). Verder zijn sommige kenmerken of handelswijzen niet per se anders dan vroeger, zoals dat familiebanden of een gedeelde herkomst nog steeds de basis voor een netwerk kunnen vormen. In essentie is het systeem onveranderd.
Nieuwe werkwijzen
Netwerken zijn wel opener en internationaler geworden door (technologische) ontwikkelingen, zoals toegang tot versleutelde communicatiediensten en internationale infrastructuren. Als gevolg daarvan is de omloopsnelheid van transacties vergroot, alsook de omzet. Daarbij speelt opportunisme soms een rol, blijkt uit het onderzoek. Het ‘traditioneel’ verplaatsen van contant geld is niet langer de kernactiviteit. Nieuwe generaties ondergrondse bankiers zitten dichter op internationale drugshandel en/of stappen (deels) over op cryptovaluta.
Internationale blik en eenduidige definitie
De veelal complexe structuur (zie de infographic voor een aantal fictieve voorbeelden van netwerken) en internationale werkwijze van ondergrondse bankiersnetwerken maakt het herkennen en volledig doorzien van dergelijke netwerken voor de opsporing moeilijk. Dat compliceert het aanpakken of verstoren van deze netwerken. De onderzoekers adviseren de opsporing dan ook een eenduidige definitie op te stellen van wat ondergronds bankieren is en niet alleen binnen de eigen landsgrenzen naar het fenomeen te kijken. Alleen zo kan een vollediger beeld van het fenomeen ondergronds bankieren verkregen worden.
