Nieuwe balans in anti-witwasaanpak: minder lasten voor bonafide burgers, hogere drempels voor criminelen
/Op 14 mei 2025 presenteerden de ministers van Financiën en Justitie en Veiligheid een ingrijpende vernieuwing van het Nederlandse anti-witwasbeleid. De aanleiding: het huidige systeem is volgens het kabinet doorgeslagen. Poortwachters, met name banken, leggen disproportionele lasten op aan bonafide burgers en ondernemers, terwijl tegelijkertijd crimineel geld te vaak ongemerkt door het financiële systeem stroomt.
De kern van de nieuwe aanpak bestaat uit twee pijlers: lastenverlichting voor bonafide klanten en versterking van barrières voor criminelen. Banken en andere poortwachters (zoals notarissen, makelaars en accountants) moeten hun werkzaamheden meer risicogebaseerd inrichten. Daarbij wordt van hen verwacht dat zij zich focussen op de grootste witwasrisico’s en minder energie steken in laag-risicodossiers. Het AML-pakket van de EU, dat in 2027 van kracht wordt, vormt hiervoor een belangrijk richtsnoer. De implementatie in Nederland zal waar mogelijk ‘lastenluw’ plaatsvinden.
De Kamerbrief kondigt ook structurele verbeteringen aan op het gebied van gegevensdeling. Zo wordt gewerkt aan veilige toegang voor banken tot de Basisregistratie Personen (BRP), wordt een Europese pilot gestart voor grensoverschrijdende datadeling, en wil het kabinet inzetten op gebruik van digitale ID’s en Privacy Enhancing Technologies. Een goed functionerend UBO-register krijgt eveneens prioriteit, met meer verificaties door de Kamer van Koophandel en beter afgeschermde persoonsgegevens.
Het kabinet erkent de maatschappelijke zorgen rondom toegang tot betaalrekeningen. Er wordt gewerkt aan een convenant dat zakelijke klanten meer bescherming biedt tegen onnodige blokkades. Indien dit niet volstaat, wordt wetgeving overwogen, zowel nationaal als op EU-niveau.
Ten aanzien van de aanpak van criminelen wordt geïnvesteerd in meer bevoegdheden voor de FIU-Nederland, een verbod op contante betalingen voor diensten, en intensieve samenwerking met opsporingspartners. De focus ligt op het verstoren van criminele verdienmodellen, onder meer via spoedbevriezingen van transacties en een gerichtere meldplicht voor verdachte transacties.
Tot slot wordt nationale regie versterkt via het FEC, periodieke overleggen en een verbeterde vertaling van risicoanalyses naar sectorspecifieke aanpakken. Zo beoogt het kabinet een werkbaar en effectief anti-witwasbeleid dat zowel de integriteit van het financiële stelsel beschermt als de positie van bonafide partijen waarborgt.
