Hoge Raad 30 september 2025, ECLI:NL:HR:2025:1434

Cassatie in het belang van de wet over de pilot van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden die ziet op het horen van getuigen door een senior gerechtsjurist in het kabinet van de raadsheer-commissaris. Hoge Raad: het Wetboek van Strafvordering voorziet niet in de mogelijkheid dat de raadsheer-commissaris het door hem te verrichten verhoor van een getuige kan laten uitvoeren door een aan het gerecht verbonden functionaris – zoals een gerechtsambtenaar – die niet een ambtenaar is met rechtspraak belast zoals bedoeld in artikel 14 RO.

Achtergrond

In de onderliggende zaak, die aanleiding geeft tot dit arrest in het belang van de wet, is de verdachte een natuurlijke persoon geboren in 1992. Hij is betrokken in een strafzaak bij het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden. Uit het dossier blijkt dat op verzoek van de verdediging twee getuigen zijn gehoord: getuige 1 en getuige 2. Deze verhoren vonden niet plaats door een raadsheer-commissaris (rh-c), maar door een zogenoemde senior gerechtsjurist – een gerechtsambtenaar als bedoeld in artikel 14 lid 1 onder b van de Wet op de rechterlijke organisatie (RO).

Deze handelwijze vond plaats in het kader van een pilotproject binnen het hof, dat beoogt de doorlooptijden bij het kabinet van de rh-c te verkorten. Daarbij worden in geselecteerde zaken getuigen gehoord door ervaren en opgeleide senior gerechtsjuristen, onder verantwoordelijkheid van een rh-c. Zowel het openbaar ministerie als de verdediging hadden expliciet ingestemd met deze werkwijze. De rh-c sloot het verhoor persoonlijk af, nadat de getuige en de raadsman hadden verklaard dat het verhoor zorgvuldig was verlopen en het proces-verbaal daarvan juist was weergegeven.

De inhoud van de verhoren zelf speelt geen inhoudelijke rol in deze uitspraak. De focus ligt uitsluitend op de juridische toelaatbaarheid van de gevolgde werkwijze.

Naar aanleiding van deze gang van zaken heeft de procureur-generaal cassatie in het belang der wet ingesteld. De kernvraag luidt: is het binnen de wettelijke kaders van het Wetboek van Strafvordering (Sv) toelaatbaar dat een rh-c het verhoor van een getuige laat uitvoeren door een functionaris die geen rechterlijk ambtenaar met rechtspraak is, zoals een gerechtsjurist?

Middel

Het cassatiemiddel klaagt dat de verhoren van de getuigen, na toewijzing van het verzoek daartoe, zijn verricht door een senior gerechtsjurist in plaats van door de rh-c. Deze werkwijze wordt bestreden als strijdig met het Wetboek van Strafvordering.

Beoordeling Hoge Raad

De Hoge Raad overweegt dat de rh-c op grond van artikel 411a lid 1 Sv dan wel artikel 420 lid 1 Sv nader onderzoek kan verrichten, waaronder het horen van getuigen. Op dit onderzoek is artikel 210 lid 1 Sv van overeenkomstige toepassing. Dat betekent dat het verhoor van een getuige dat door de rh-c wenselijk wordt geacht of door het hof is bevolen, moet worden verricht door de rh-c.

Gelet op artikel 60 lid 3 RO en artikel 316 lid 2 jo. 420 lid 1 Sv, treedt in dat geval een daartoe aangewezen raadsheer als rh-c op. Dat is alleen anders indien de rh-c op grond van artikel 177 lid 1 jo. 420 lid 2 Sv een opsporingsambtenaar opdraagt de getuige te horen. In dat geval wordt het verhoor niet afgenomen overeenkomstig dezelfde regeling en waarborgen als een verhoor door de rh-c.

Uit de oproeping voor het getuigenverhoor blijkt als beslissing van de rh-c dat de getuigen zouden worden gehoord door een senior gerechtsjurist. In deze beslissing ligt het oordeel besloten dat het verhoor van een getuige door een functionaris van het gerecht die geen rechterlijk ambtenaar met rechtspraak is, mogelijk is.

De Hoge Raad oordeelt dat dit oordeel blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting, omdat het Wetboek van Strafvordering niet voorziet in de mogelijkheid dat een gerechtsambtenaar het verhoor afneemt dat aan de rh-c is opgedragen.

Het cassatiemiddel slaagt.

Lees hier de volledige uitspraak.