Vanaf 1 juli 2025 is de wet in werking getreden, waarin voor het eerst discriminerend motief is geformaliseerd als strafverzwaringsgrond in artikel 44bis van het Wetboek van Strafrecht. Hierdoor kan een straf maximaal met één derde worden verhoogd wanneer een misdrijf is gepleegd uit haat of discriminatie tegen een beschermde groep op grond van ras, godsdienst, geslacht, seksuele gerichtheid of handicap. Gelijktijdig werd de terminologie in aftakelingsbepalingen gemoderniseerd: ‘hetero‑ of homoseksuele gerichtheid’ werd vervangen door ‘seksuele gerichtheid’, en ‘lichamelijke, psychische of verstandelijke handicap’ werd ingekort tot ‘handicap’. Daardoor werd de bepaling beter afgestemd op hedendaagse juridische en maatschappelijke opvattingen. Vanaf de inwerkingtreding moesten politie en officier van justitie expliciet naar het discriminatoire motief in dossier en tenlastelegging zoeken, waarna de rechter bij bewezen motief de strafverhoging toepaste.

Op 7 juli hebben staatssecretaris Struycken en minister Van Weel (Justitie en Veiligheid) een wetsvoorstel tot verlenging van de Innovatiewet Strafvordering ingediend bij de Tweede Kamer. Door dit wetsvoorstel kunnen de organisaties uit de strafrechtketen tot aan de inwerkingtreding van het nieuwe Wetboek van Strafvordering gebruik maken van de mogelijkheden die de Innovatiewet biedt.

De informatiepositie van burgemeesters en politie wordt verbeterd om (dreigende) ernstige verstoringen van de openbare orde te voorkomen. In het regeerprogramma staat dat de bevoegdheden van de politie om informatie te verzamelen over mogelijke grootschalige openbare ordeverstoringen wordt uitgebreid. Met het wetsvoorstel Wet gegevensvergaring openbare orde zorgt minister Van Weel van Justitie en Veiligheid voor uitbreiding van deze bevoegdheden. Door de extra bevoegdheden is de politie beter in staat om de openbare orde te handhaven. Bijvoorbeeld door te voorkomen of te beletten dat mensen een demonstratie misbruiken om te gaan rellen.