Zoals bekend heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State op 31 mei 2023 twee uitspraken gewezen over de invulling die moet worden gegeven aan het bestuursrechtelijke overtredersbegrip. In het bijzonder heeft de Afdeling daarin bepaald dat zowel voor de bestuurlijke boete als voor herstelsancties moet worden aangesloten bij de strafrechtelijke criteria voor functioneel daderschap.1 Als het gaat om het functioneel daderschap van een natuurlijk persoon betekent dit dat de welbekende IJzerdraad-criteria van toepassing zijn. Bepalend is dan of de betrokkene over het gedrag van een ander kon beschikken en of hij het plaatsvinden van dat gedrag heeft aanvaard of placht te aanvaarden. Daarbij moet onder aanvaarden mede worden verstaan het niet betrachten van de zorg die in redelijkheid van de betrokkene kon worden gevergd met het oog op het voorkomen van de gedraging.2 Ook voor het vaststellen van het daderschap van een rechtspersoon kunnen deze ­IJzerdraad-criteria van belang zijn. In dat verband vormen zij één van de omstandigheden aan de hand waarvan kan worden beoordeeld of voldaan is aan het overkoepelende criterium van de redelijke toerekening.3

Het bestuursstrafrecht is een levendig rechtsgebied, dat specialistisch is en heden ten dage veel voorkomt. Rechtswaarborgen spelen (hierbij) een belangrijke rol. Gedacht kan worden aan de onschuldpresumptie uit artikel 6 lid 2 EVRM, waaruit volgt dat eenieder tegen wie een vervolging is ingesteld voor onschuldig wordt gehouden, totdat zijn schuld in rechte is komen vast te staan. De bescherming van de onschuldpresumptie vangt aan op het moment dat kan worden gesproken van een ‘criminal charge’. Het is evenwel mogelijk dat de rechtswaarborgen uit artikel 6 EVRM, waaronder de onschuldpresumptie, aanvangen vóór het tijdstip dat formeel sprake is van een ‘criminal charge’.