Op 4 juli 2025 publiceerde de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) haar Jaarbeeld 2024. Deze jaarlijkse verantwoording biedt inzicht in het toezicht op zeven publieke belangen: voedselveiligheid, productveiligheid, tabaks- en alcoholontmoediging, diergezondheid, dierenwelzijn, plantgezondheid en natuur en milieu. Daarnaast bevat het verslag gegevens over import- en exportcontroles, juridische handhaving, meldingen, subsidieregelingen en de inzet van kennisinstellingen en laboratoria. In deze blog analyseren wij het Jaarbeeld thematisch, met oog voor toezichtsinzet, handhavingspraktijk en gerealiseerde beleidsdoelen.

Toezichtvisie en werkwijze

De NVWA werkt risicogericht en kennisgedreven. Dat betekent dat inspectiecapaciteit en middelen worden ingezet op de grootste risico's voor mens, dier, natuur en milieu. Bedrijven zijn primair verantwoordelijk voor naleving. De NVWA stimuleert goed gedrag en handhaaft waar nodig, binnen de kaders van haar interventiebeleid. Bijzondere aandacht gaat uit naar innovatieve toezichtsvormen, samenwerking met maatschappelijke partners en publiek ondernemerschap: als de regelgeving niet (meer) bijdraagt aan risicobeheersing, mengt de NVWA zich actief in het beleidsdebat.

Capaciteitsverdeling

De verdeling van toezichtscapaciteit in 2024 was als volgt:

Voedselveiligheid: 48%
Productveiligheid: 6%
Tabaks- en alcoholontmoediging: 3%
Diergezondheid: 8%
Dierenwelzijn: 9% (exclusief permanent slachthuis-toezicht)
Plantgezondheid: 11%
Natuur en milieu: 12%
Controle subsidieregelingen: 3%

Voedselveiligheid

In 2024 zijn 36.729 inspecties voedselveiligheid uitgevoerd, verdeeld over 19.935 bedrijven. In 8.064 gevallen is een maatregel opgelegd. Daarnaast hield de NVWA toezicht op 169 slachthuizen, waarvan 37 onder permanent toezicht. Inspecties richtten zich onder meer op misleidende voedingsclaims en overlast door plaagdieren. Campagnes op sociale media hadden hoge impact, zoals berichten over eiwitclaims, volkorenproducten, en kauwbotjes voor honden.

De in het jaarplan geformuleerde doelstellingen op het gebied van voedselveiligheid zijn alle behaald. Dit betrof onder andere risicogericht ketentoezicht, fraudebestrijding, prioritering van signalen, samenwerking met stakeholders, risicocommunicatie en toepassing van innovatieve toezichtstechnieken.

Productveiligheid

De NVWA verrichtte 3.705 inspecties bij 2.462 bedrijven; aan 707 bedrijven werd een maatregel opgelegd. Hoogtepunten waren de maatregelen tegen onveilige bakfietsen (Babboe, Vogue) en de publiekscampagne "Weet wat je online koopt" (144.808 bereikte accounts).

Van de zeven beleidsdoelen zijn er vijf volledig gerealiseerd en twee deels. Deels behaald zijn de versterking van de datagedreven toezichtbasis en de vernieuwing van het register voor speeltoestellen.

Tabaks- en alcoholontmoediging

De NVWA voerde 7.102 inspecties uit bij 4.488 bedrijven, met 1.516 opgelegde maatregelen. Handhaving richtte zich onder meer op verkoopverboden, reclameverboden, testkoopacties en de implementatie van het verkoopverbod voor rookwaren in supermarkten en horeca (vanaf juli 2024). Alle beleidsdoelen zijn gerealiseerd, inclusief toezicht op nieuwe verkooptechnieken, online verkoop, en het cannabisexperiment.

Diergezondheid

De NVWA handelde 12.175 meldingen van dierziekten af, waarvan 11.177 over blauwtong. Er waren 2 uitbraken van vogelgriep. Er zijn 3.755 inspecties uitgevoerd bij 3.285 bedrijven. Aan 997 bedrijven is een maatregel opgelegd.

Vier van de vijf jaarplandoelen zijn gehaald. Het toezicht op erkende inrichtingen werd slechts deels conform EU-frequentie uitgevoerd wegens capaciteitsproblemen.

Dierenwelzijn

In totaal zijn 4.095 inspecties dierenwelzijn uitgevoerd bij 2.984 bedrijven, met 1.004 maatregelen. Naleefmetingen zijn uitgevoerd bij varkens-, kippen-, schapen- en rundveehouders. De campagne "Snuit gezond, blije hond" trok meer dan 33.000 kijkers. Een bericht over 345 in bewaring genomen dieren had 157.000 weergaven op Facebook.

Alle zeven beleidsdoelen zijn gerealiseerd.

Plantgezondheid

Er zijn 4.197 inspecties uitgevoerd bij 1.730 bedrijven; 79 maatregelen zijn opgelegd. De NVWA werkte met plantaardige keuringsdiensten en Douane aan importcontrole, beleidsadvisering en bewustwording. Alle jaarplandoelen zijn behaald, inclusief uitvoering van het Fytobewakingsprogramma en inbreng in EPPO, EFSA en IPPC.

Natuur en milieu

Het aantal inspecties daalde van 8.548 naar 7.190, met 781 maatregelen. Er is inzet gepleegd op onder andere gewasbeschermingsmiddelen, visserij, illegale handel in planten en dieren, en mest. Zes van de zeven beleidsdoelen zijn gerealiseerd; alleen het nalevingsniveau bij gebruik van gewasbeschermingsmiddelen vereist voortzetting in 2025.

Controle subsidieregelingen

Drie domeinen vielen hieronder. De 1%-controles, nacontroles voor het Europees Landbouwgarantiefonds en implementatie van GLB-regelingen zijn tijdig en EU-conform uitgevoerd. Alle jaarplandoelen zijn behaald.

Import en export

Het aantal dierlijke zendingen via Nederland nam met 6% toe; niet-dierlijke zendingen daalden met 5%, maar het aantal verplichte analyses steeg met 20%. Digitalisering van importdocumenten werd voltooid. Sinds januari 2024 is de exportcertificering naar het VK (post-Brexit) van kracht, met een stijging van 64% in certificaataanvragen.

De bilaterale afspraken over export van herkauwers en varkens naar derde landen zijn beëindigd, waardoor export enkel nog via publieke verzoekcertificering kan plaatsvinden. De eerste monitoring toont een daling in deze exportstromen.

Laboratoria en BuRO

NIVIP en WFSR ondersteunden de NVWA bij fytosanitaire risico’s, vectorziekten en voedselveiligheid. BuRO bracht onder meer adviezen uit over de vleesketen (integraal toezicht op welzijn en gezondheid) en over voedingssupplementen (voorstel voor notificatiesysteem).

Juridische handhaving

Er zijn 720 processen-verbaal opgemaakt, 7.458 boetes opgelegd en 1.233 bestuurlijke maatregelen getroffen. Er zijn 1.447 bezwaren, 445 beroepen, 122 hoger beroepen en 123 voorlopige voorzieningen geregistreerd.

De afname van schriftelijke waarschuwingen (2024: 11.674) ten opzichte van 2023 (21.118) komt door gewijzigde registratie. De toename van voorlopige voorzieningen houdt verband met Woo-verzoeken.

Woo-verzoeken en handhavingsverzoeken

De NVWA ontving 293 Woo-verzoeken (+10%). In totaal werden 309 verzoeken afgehandeld; 33% binnen de wettelijke termijn. Het aantal verbeurde dwangsommen daalde van €192.000 (2023) naar €35.200 (2024). Er werden 26 handhavingsverzoeken ontvangen, vooral over dierenwelzijn.

HUF-toetsen

Er zijn 33 HUF-toetsen uitgevoerd. In 85% van de gevallen was de beoordeling positief (soms met kanttekeningen). In 15% van de gevallen was de regelgeving niet zonder aanpassing handhaafbaar of uitvoerbaar.

Klantcontact en meldingen

Het Klantcontactcentrum verwerkte 44.015 telefoongesprekken. Er zijn 29.165 meldingen ontvangen, waarvan 23.402 van burgers en 5.763 bedrijfsmeldingen. De top 3 betrof levensmiddelen (8.454), voedselvergiftiging (3.989) en tabak (3.487).

Via sociale media kwamen 18.225 berichten binnen. De NVWA werd 20.043 keer genoemd, met 252 miljoen weergaven. De meeste berichten betroffen bakfietsen, blauwtong en dierenwelzijn.

Slot

Het Jaarbeeld 2024 biedt inzicht in een toezichthouder die juridisch, inhoudelijk en communicatief stevig gepositioneerd is. Met een combinatie van risicogericht toezicht, juridische handhaving en kennisgedreven advisering blijft de NVWA een spil in het waarborgen van publieke belangen op het snijvlak van mens, dier en milieu.