Recent heeft de Inlichtingen- en Opsporingsdienst van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT-IOD) het jaarverslag over 2024 gepubliceerd. Het verslag bevat uitgebreide informatie over de strafrechtelijke inzet van de dienst, die zich richt op de aanpak van milieucriminaliteit en fraude binnen het domein van infrastructuur, transport, leefomgeving en woningcorporaties. De cijfers laten ten opzichte van 2022 en 2023 een duidelijke groei zien op het gebied van opsporingsonderzoeken, beslaglegging en informatiedichtheid.

Thema’s en prioriteiten: focus op maatschappelijke risico’s

De ILT-IOD werkt binnen een complex en breed juridisch domein met meer dan 170 onderwerpen. Om haar strafrechtelijke capaciteit effectief in te zetten, kiest de dienst jaarlijks op basis van risicoanalyses voor prioritaire thema’s. De prioritering in 2024 bouwt voort op de ILT-brede risicoanalyse (IBRA), het meerjarenplan 2024–2028, het dreigingsbeeld milieucriminaliteit (2021 en 2024) en de beleidsbrief BOD-en 2023.

In 2024 richtte de ILT-IOD zich op de volgende zes hoofdthema’s:

Afval
Bodem
Zeer zorgwekkende stoffen (ZZS)
Oliefraude
OAS en F-gassen
Woningcorporaties

Binnen deze thema’s was expliciet aandacht voor certificerende instellingen, intermediairs en facilitators. De opsporing richtte zich onder meer op signalen van georganiseerde fraude en systematische normschendingen door formeel legale structuren.

Een illustratief voorbeeld uit 2024 is de onderschepping van vier zeecontainers in de Rotterdamse haven met circa 4.800 cilinders illegale F-gassen met een geschatte waarde van € 1,5 miljoen. Deze actie werd opgezet na een melding van het Europese antifraudebureau OLAF. De gassen waren bestemd voor partijen zonder importvergunning en vormen een risico voor de opwarming van de aarde.

Bij het thema bodem werd op basis van domeinanalyses verder gebouwd op eerdere inzichten uit het programma Versterking Kwalibo. In 2024 zijn daarbij ook signalen over staalslakken en de toepassing van reststoffen verwerkt in het Dreigingsbeeld Milieucriminaliteit, dat mede door de ILT-IOD is opgesteld.

Versterkte inzet op fraude en integriteitsschendingen

Naast milieucriminaliteit heeft de ILT-IOD ook de taak om op te treden bij fraude en integriteitsschendingen, onder andere bij woningcorporaties en in de transportsector. Deze taakstelling is wettelijk verankerd en maakt integraal onderdeel uit van de handhavingsstrategie.

In 2024 zijn er opnieuw onderzoeken uitgevoerd naar onder andere:

Fraude met energielabels;
Misbruik van vaarbevoegdheidsbewijzen;
Illegale handel in biociden;
Schendingen binnen woningcorporaties, waaronder belangenverstrengeling en onregelmatigheden in aanbestedingen.

In het jaarverslag van 2023 werd bijvoorbeeld nog melding gemaakt van 12 fraudezaken met vaarbevoegdheidsbewijzen. In 2024 is deze lijn doorgezet met uitbreiding van de aanpak op certificeringsfraude en onrechtmatige aanwending van Europese subsidies binnen het domein van transport en logistiek.

Cijfers: stijging in onderzoek, beslag en analyse

De resultaten van 2024 liggen op vrijwel alle punten hoger dan voorgaande jaren.

De toename in beslaglegging is deels het gevolg van één groot onderzoek, maar past binnen een bredere trend waarin financieel gewin als centrale drijfveer van milieucriminaliteit structureel wordt aangepakt.

Afdoeningen Functioneel Parket: interventiepercentage onder druk

Het Functioneel Parket (FP) is verantwoordelijk voor de vervolging van de strafzaken die door ILT-IOD zijn aangeleverd. In 2024 werd een daling geconstateerd in het aantal nieuwe parketnummers, maar bleef het aantal afgedane zaken stabiel.

De lagere doorloopsnelheid in 2024 wordt verklaard door de focus op afhandeling van oudere dossiers met lange looptijd. Dit ging gepaard met een relatief hoger sepotpercentage. Tegelijkertijd benadrukt het FP dat dit bijdraagt aan de kwaliteit van de interventieketen, doordat oude voorraad gestructureerd wordt afgebouwd.

Opvallend is dat in 2024 11 eindvonnissen hebben geleid tot een straf, één tot een schuldigverklaring zonder straf, en vijf tot vrijspraak. De verdeling over OM- en ZM-afdoeningen bleef in lijn met eerdere jaren.

Internationaal en dreigingsbeeld

De ILT-IOD opereert steeds meer in internationaal verband. De dienst participeert in:

Joint Investigation Teams (JIT’s);
Europol Taskforces;
INTERPOL;
EMPACT-milieucluster;
Netwerken als EnviCrimeNet en IMPEL.

In 2024 werd een Europese expertmeeting georganiseerd in Utrecht over fraude in certificeringstrajecten, waar ook EUROPOL en INTERPOL bij aanwezig waren. Ook werd door ILT-IOD in opdracht van de Strategische Milieukamer een hoofdstuk geleverd voor het Dreigingsbeeld Milieucriminaliteit 2024, met nadruk op plasticafvalketens en economische drijfveren voor illegale afvalstromen.

Conclusie

Het jaarverslag over 2024 toont een significante intensivering van de strafrechtelijke inzet door de ILT-IOD. In vergelijking met 2022 en 2023 is sprake van:

verdubbeling van het aantal afgeronde strafrechtelijke onderzoeken;
explosieve toename van beslaglegging;
stijging van informatierapporten en analyses;
toenemende inzet op fraude, ook buiten het milieudomein;
en een blijvende versterking van internationale samenwerking.

Hoewel het interventiepercentage in 2024 licht onder de doelstelling blijft en de doorlooptijd daalde, zijn de structurele prestaties in lijn met de taakstelling en laten ze een duidelijke richting zien: meer focus, meer gegevensgedreven werken en een robuuste opschaling van capaciteit.