De rol van gemeentelijke handhavers (boa’s, domein I) is de afgelopen jaren aanzienlijk veranderd. Hun inzet is breder geworden, de complexiteit van het werk neemt toe, en de druk op capaciteit groeit. In deze context is het voor gemeenten belangrijker dan ooit om weloverwogen keuzes te maken over inzet en prioriteiten. De VNG heeft daarvoor een praktische handreiking Handhavingsbeleid & uitvoeringsplan uitgebracht.

Waarom deze handreiking?

Gemeenten zien zich steeds vaker geconfronteerd met uiteenlopende handhavingsvragen, variërend van overlastbestrijding tot toezicht op de leefomgeving. De handreiking helpt om structuur aan te brengen in het beleid én de uitvoering. Het biedt inzicht in:

landelijke en lokale ontwikkelingen;
organisatorische randvoorwaarden voor een robuuste handhavingsorganisatie;
verplichte documenten die bij een zorgvuldig beleid horen.

Daarbij wordt nadrukkelijk rekening gehouden met de praktijk: van onverwachte incidenten tot de verschillen tussen landelijke en stedelijke gemeenten.

Koppeling met het integrale veiligheidsplan

Een handhavingsbeleid en uitvoeringsplan staan niet op zichzelf. Ze vormen een cruciaal onderdeel van het Integraal Veiligheidsplan (IVP) van de gemeente. Daarmee wordt de samenhang gewaarborgd tussen handhaving, veiligheid, zorg en leefbaarheid. Belangrijk is dat deze plannen in samenhang worden opgesteld met andere afdelingen en ketenpartners, zoals politie, ondernemers en wijkregisseurs.

Prioriteren en afstemmen

De handreiking biedt gemeenten handvatten om hun beschikbare capaciteit doelgericht in te zetten. Er wordt beschreven hoe prioriteiten gesteld kunnen worden, en hoe verschillende handhavingstaken per niveau kunnen worden geduid. Die taken variëren, net als de context waarin ze worden uitgevoerd. Een flexibele aanpak, afgestemd op de lokale realiteit, is daarom essentieel.

Praktisch en aanpasbaar

De handreiking is geen blauwdruk, maar een hulpmiddel. Gemeenten kunnen deze aanpassen aan hun eigen schaal, context en beleidsambities. Het doel is om tot een handhavingsbeleid te komen dat:

helder is voor uitvoerders en bestuur;
draagvlak heeft binnen de organisatie en bij partners;
en effectief bijdraagt aan veiligheid en leefbaarheid in de openbare ruimte.

Afsluiting

Een stevig en afgewogen handhavingsbeleid is meer dan een administratieve exercitie. Het is een strategisch instrument dat richting geeft aan schaarse capaciteit en samenwerking bevordert tussen disciplines. Met de nieuwe handreiking krijgen gemeenten een waardevolle tool in handen om hun handhaving toekomstbestendig te organiseren.