Als het doel of de werkzaamheid van een rechtspersoon strijd oplevert met de openbare orde, kan het Openbaar Ministerie bij de civiele rechter een verzoek doen tot een verbod en ontbinding van die rechtspersoon. Het is interessant om te bezien welke normen de rechter hanteert om te komen tot een verbodenverklaring en ontbinding.

Veel strafbare feiten zijn voorzien van één of meer wettelijke strafverzwaringsgronden. Bij bewezenverklaring van zo’n bijzondere strafverzwaringsgrond wordt de toepasselijke maximale vrijheidsstraf verhoogd. Deze bijdrage bevat een verkenning naar de vraag hoe een evenwichtig en samenhangend stelsel van strafverzwaringsgronden in de toekomst kan worden gewaarborgd. Daarbij zal het in het bijzonder moeten gaan om de vraag of het introduceren van een bijzondere strafverzwaringsgrond, gelet op het bestaande geheel van strafverzwaringsgronden, in de rede ligt, en zo ja op welke wijze deze dient te worden vormgegeven. In verband daarmee zijn aan de hand van de criteria voor strafbaarstelling en de parlementaire geschiedenis van de bestaande strafverzwaringsgronden enkele relevante gezichtspunten in kaart gebracht.

De stormachtige ontwikkeling van Artificial Intelligence (AI) in de afgelopen jaren heeft zowel binnen als buiten de wereld van het strafrecht de nodige pennen in beweging gebracht. Al vroeg is daarbij gesignaleerd dat het gebruik van AI ook risico’s met zich brengt voor het recht op een eerlijk proces. Zo is inmiddels veel geschreven over het gebruik van AI voor het zoeken naar bewijs in grote datasets. In deze discussies is doorgaans een grote rol weggelegd voor zorgen over de transparantie van de gebruikte AI-tools. In de forensische literatuur spelen vergelijkbare zorgen over de inzet van AI. AI zou, kort gezegd, een ‘black box’ zijn, en daarom problemen opleveren voor de toetsing van het daarmee geproduceerde bewijs. In de context van het zoeken naar relevant materiaal in grote datasets zou dit bijvoorbeeld problemen kunnen opleveren voor de verdediging, omdat niet goed meer te achterhalen is hoe het Openbaar Ministerie tot een bepaalde selectie van gegevens is gekomen. In deze bijdrage probeer ik iets meer greep te krijgen op wat de ‘black-box’ problematiek van met AI geproduceerd bewijs nu concreet behelst. Dat doe ik vanuit 1) de vraag of, en zo ja hoe bewijsmateriaal dat geproduceerd is met behulp van AI vanuit het perspectief van artikel 6 EVRM verschilt van andere soorten bewijs, en 2) de vraag of in de rechtspraak van het EHRM met betrekking tot deskundigenbewijs en toegang tot informatie tijdens het strafproces aanknopingspunten gevonden kunnen worden voor hoe met deze verschillen moet worden omgegaan.