Tijdens het grensoverschrijdende opsporingsonderzoek naar (gebruikers van) cryptoaanbieders worden opsporingsautoriteiten voor complexe juridische vraagstukken gesteld wanneer zij rechtsmacht willen uitoefenen buiten de eigen landsgrenzen. Immers, autoriteiten zijn bij het uitoefenen van executieve jurisdictie gebonden aan hun eigen territorium, terwijl het onderzoek naar (gebruikers van) cryptoaanbieders een internationaal karakter kent. In de EU zijn verschillende mogelijkheden ontwikkeld om grensoverschrijdend op te sporen. In deze bijdrage worden twee van deze mogelijkheden: een rechtshulpverzoek en het oprichten van een Joint Investigation Team geanalyseerd. Bij beide mogelijkheden stuiten opsporingsautoriteiten op bezwaren.

De EncroChat-operatie houdt de juridische gemoederen flink bezig. Zo levert een zoekslag op rechtspraak.nl naar de term ‘EncroChat’ inmiddels al meer dan honderd resultaten op. Volgens de politie zijn 816 gebruikers geïdentificeerd en liepen er in april 2021 reeds 206 onderzoeken naar aanleiding van de EncroChat-operatie. Tijdens de operatie zijn naar verluidt 25 miljoen berichten van Nederlandse gebruikers van deze ‘crypto­telefoons’ onderschept. Een cryptotelefoon is een mobiele telefoon die speciaal is aangepast om anoniem en versleuteld te communiceren. Ze worden naar verluidt vaak door criminelen gebruikt. In tal van spraakmakende zaken spelen de onderschepte EncroChat-berichten een bepalende rol in de bewijsvoering. De politie zit naar eigen zeggen op een ‘goudmijn aan bewijs’ en de gegevens vormen een game changer voor de politie. Strafrechtadvocaten trekken vaak de rechtmatigheid van de operatie in twijfel, maar vooralsnog lijkt de verdediging bot te vangen. In deze bijdrage geven de auteurs een overzicht van de meest relevante EncroChat-jurisprudentie, die zich met name richt op de onderzoekswensen van de verdediging.

De laatste jaren gebruiken criminelen veelvuldig dure cryptodiensten. In dit artikel wordt beoordeeld of het enkele gebruik van een speciale cryptodienst voldoende is om een redelijk vermoeden van schuld en het recidivegevaar als grond voor voorlopige hechtenis aan te nemen.