De Raad en het Europees Parlement hebben een voorlopig akkoord bereikt over minimumnormen voor de manier waarop de lidstaten corruptiemisdrijven in hun strafrecht moeten definiëren en bestraffen. De nieuwe richtlijn bevat maatregelen om corruptie te voorkomen en regels voor doeltreffender onderzoek en vervolging.

Geharmoniseerde definitie van strafbare feiten

Deze nieuwe richtlin stelt EU-brede normen vast, zodat een aantal handelingen in alle lidstaten op dezelfde manier strafbaar wordt gesteld en gedefinieerd.

De volgende feiten zullen nu in de hele EU strafbaar worden: omkoping in de publieke en particuliere sector, verduistering, ongeoorloofde beïnvloeding, belemmering van de rechtspleging en verrijking door corruptie, verdoezeling en ernstige vormen van onrechtmatige uitoefening van openbare functies.

Sancties voor natuurlijke personen en ondernemingen

De lidstaten moeten niet alleen hun definities van corruptiemisdrijven op elkaar afstemmen, maar ook eenzelfde niveau van sancties invoeren. De maximale gevangenisstraf zal 3 tot 5 jaar bedragen, afhankelijk van het strafbare feit.

Personen die voor corruptiemisdrijven zijn veroordeeld, kunnen bijkomende straffen krijgen, zoals boetes, ontzetting uit het openbaar ambt, verbod op het uitoefenen van een openbare functie, intrekking van vergunningen en uitsluiting van toegang tot aanbestedingsprocedures en overheidsmiddelen.

Ook aan rechtspersonen (d.w.z. ondernemingen) zullen sancties worden opgelegd. De wet bepaalt dat deze sancties de vorm moeten aannemen van boetes van 3% tot 5% van de totale wereldwijde omzet of van € 24 tot € 40 miljoen, afhankelijk van het strafbare feit.

Rechtsmacht

De Raad en het Europees Parlement zijn het ook eens geworden over regels die bepalen in welke gevallen een lidstaat rechtsmacht heeft over een strafbaar feit en daardoor verplicht is een procedure in te leiden. De algemene regel is dat de lidstaten rechtsmacht hebben over strafbare feiten die op hun grondgebied zijn gepleegd of als de dader een onderdaan is.

Daarnaast kan elke lidstaat besluiten zijn rechtsmacht uit te breiden tot daden die buiten zijn grondgebied zijn gepleegd, indien:

de dader gewoonlijk op hun grondgebied verblijft
de benadeelde van het delict een onderdaan of ingezetene is
het strafbare feit is gepleegd ten voordele van een op hun grondgebied gevestigde rechtspersoon
het delict is gepleegd ten voordele van een rechtspersoon met betrekking tot zakelijke activiteiten die geheel of gedeeltelijk op hun grondgebied worden verricht

Preventieve maatregelen

Om het risico op corruptiemisdrijven te verminderen, moeten de lidstaten het publiek beter bewust maken van de schadelijkheid van corruptie en zorgen voor transparantie en verantwoordingsplicht bij overheidsdiensten.

Andere preventieve maatregelen zijn onder meer:

de oprichting van organen die de opdracht krijgen corruptie te voorkomen en te bestrijden. Deze organen (of eenheden) moeten zonder inmenging kunnen functioneren en moeten over voldoende gekwalificeerd personeel en financiële middelen beschikken
op gezette tijden een beoordeling uitvoeren om na te gaan welke sectoren of beroepen het grootste risico op corruptie lopen, en maatregelen ontwikkelen om de belangrijkste risico's in de geïdentificeerde sectoren of beroepen aan te pakken
ervoor zorgen dat mensen die strafbare feiten melden, bewijsmateriaal verstrekken of anderszins samenwerken met de bevoegde autoriteiten, een beroep kunnen doen op beschermings-, ondersteunings- en bijstandsmaatregelen in het kader van strafprocedures

Eén EU-wet voor corruptie in de publieke en private sector

De nieuwe EU-richtlijn vervangt 2 afzonderlijke EU-wetten: een wet uit 2003 over corruptie in de particuliere sector en een EU-overeenkomst uit 1997 inzake corruptie waarbij EU-ambtenaren of ambtenaren van EU-lidstaten betrokken zijn.

Volgende stappen

Het voorlopige akkoord moet door de Raad en het Europees Parlement worden bevestigd voordat het formeel door beide instellingen kan worden aangenomen.

Achtergrond

De EU is partij bij het Verdrag van de Verenigde Naties tegen corruptie (UNCAC), het meest uitgebreide internationale rechtsinstrument op dit gebied. Dit wetgevingsvoorstel zal het bestaande wetgevingskader van de EU actualiseren en er internationale normen in opnemen die bindend zijn voor de EU, zoals de normen van het UNCAC.