Op 10 juli 2025 heeft de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de Tweede Kamer geïnformeerd over de voortgang in het klokkenluidersdossier. De brief bevat een actualisatie van toezeggingen, aangenomen moties en de behandeling van de vijftien voorstellen uit de initiatiefnota van oud-Kamerlid Pieter Omtzigt. Daarbij zijn ook de standpunten van FNV en VNO-NCW/MKB Nederland betrokken.

De onderwerpen in de brief variëren van de inrichting van een fonds voor klokkenluiders tot toezicht en handhaving, de mogelijkheid tot anoniem melden en de bekendheid van de Wet bescherming klokkenluiders (Wbk).

Gesprekken met het Huis voor klokkenluiders

Op 9 april 2025 sprak de minister met medewerkers van de drie afdelingen van het Huis: Advies, Onderzoek en Kennis & Preventie. De afdeling Advies ondersteunt melders bij het proces van melding, verwijst door naar kosteloze rechtsbijstand en psychosociale hulp, en fungeert als eerste aanspreekpunt. De afdeling Onderzoek lichtte de werkwijze bij onderzoekstrajecten toe. De afdeling Kennis & Preventie richt zich op werkgevers en adviseert over het opzetten van integriteitsbeleid. De minister waardeerde de toename van het aantal melders dat het Huis weet te vinden en de betrokkenheid van de medewerkers.

Fonds voor klokkenluiders

Het in de initiatiefnota van Omtzigt voorgestelde fonds voor klokkenluiders is materieel gerealiseerd. Sinds 1 september 2022 kunnen melders via het Huis worden doorverwezen naar Slachtofferhulp Nederland voor psychosociale ondersteuning, en sinds 1 februari 2024 naar de Raad voor Rechtsbijstand voor juridische bijstand. Tot 1 juni 2025 werden respectievelijk 31 en 45 melders doorverwezen.
In 2026 volgen evaluaties van beide voorzieningen, gelijktijdig met de wetsevaluatie van de Wbk. De minister benadrukt dat ook werkgevers vanuit goed werkgeverschap (art. 7:611 BW) en de Arbeidsomstandighedenwet verantwoordelijk zijn voor een veilig meldklimaat en het voorkomen van psychosociale arbeidsbelasting. Na de evaluaties volgt overleg met de Stichting van de Arbeid over structurele borging.

Toezicht en handhaving

Het amendement-Leijten voorziet in toezicht- en handhavingstaken voor het Huis op de aanwezigheid en toepassing van interne meldprocedures, informatieplicht van werkgevers en naleving van het benadelingsverbod. Dit is echter nog niet in werking getreden.

Uit juridisch vooronderzoek van bureau Pro Facto blijkt dat:

De normen in het amendement onvoldoende duidelijk zijn geformuleerd.
Aanbevelingen van het Huis juridisch niet-bindend zijn, waardoor daarop geen sanctie kan worden gebaseerd.
De boetebevoegdheid (art. 17i lid 3 Wbk) geen maximumboete kent en niet conform de Awb is vormgegeven.
De huidige wet geen basis biedt om de sanctietaak bij een andere afdeling van het Huis onder te brengen.

Een wetswijziging is noodzakelijk. De minister wil onderzoek laten uitvoeren naar de uitvoerbaarheid van toezicht op de interne meldprocedure en informatieplicht, maar stelt bestuursrechtelijke handhaving van het benadelingsverbod voorlopig uit om eerst de effecten van bestaande ondersteuning (gratis mediation en rechtsbijstand) te beoordelen.

Sancties bij schending vertrouwelijkheid

De motie-Chakor/Van Nispen vraagt om sancties als de identiteit van melders niet wordt gewaarborgd. FNV steunt dit, werkgevers verzetten zich hiertegen vanwege het risico op een nationale kop op de EU-richtlijn en wijzen op bestaande strafrechtelijke bescherming (art. 272 Sr). Ondanks dat de minister de motie overbodig achtte, zal de mogelijkheid tot sanctionering worden meegenomen in het wetsvoorstel.

Anoniem melden

De Wbk bevat al bepalingen over anoniem melden (art. 2 lid 2 onder e en f), maar de nadere eisen zouden via een AMvB worden vastgesteld. Na een negatief advies van het Adviescollege toetsing regeldruk (ATR) en kritische reacties in de internetconsultatie, is besloten de AMvB te laten vervallen. In plaats daarvan worden de eisen opgenomen in het wetsvoorstel tot aanpassing van de Wbk, waarbij de delegatiegrondslag wordt geschrapt om ruimte te bieden voor uitvoerbare wettelijke waarborgen.

FNV noemt het besluit teleurstellend, omdat dit tot vertraging leidt. Werkgevers benadrukken het belang van zorgvuldige regeling en het voorkomen van onnodige regeldruk.

Informatie-uitwisseling en samenwerkingspartners

Het Huis en bevoegde autoriteiten hanteren een samenwerkingsprotocol voor gegevensuitwisseling, onder meer voor rapportage aan de Europese Commissie. De minister wil geen hiërarchische positie van het Huis boven andere autoriteiten, maar onderzoekt wel of er knelpunten zijn in de huidige samenwerking.

Campagne ‘Veilig werkklimaat’ en bekendheid Wbk

De campagne wordt verbreed, mede naar aanleiding van de invoeringstoets Wbk en de Werkgevers Enquête Arbeid van TNO. Hieruit blijkt dat 26% van de verplichtingsplichtige werkgevers geen interne meldprocedure heeft of de Wbk niet kent. De minister wil inzetten op bekendheid van de definitie ‘misstand’ en het versterken van het doenvermogen van melders en werkgevers.

Bijzondere vertrouwenspersoon

Sinds 2022 is bij het ministerie van BZK een bijzondere vertrouwenspersoon met onderzoeksfunctie actief voor ernstige integriteitskwesties binnen de overheid. De proef loopt tot eind 2025. De minister onderzoekt of deze functie structureel kan worden geborgd in het integriteitsstelsel, dat wordt uitgebreid met een rijksbrede klachtencommissie en integriteitscommissie.

Slachtoffers grensoverschrijdend gedrag

De status van slachtoffers van grensoverschrijdend gedrag in relatie tot klokkenluiders wordt meegenomen in de evaluatie van de Wbk in 2026.

Werving nieuwe voorzitter Huis

De huidige voorzitter vertrekt in het najaar van 2025. De werving is gestart, begeleid door een gespecialiseerd bureau, met een onafhankelijke derde in de selectiecommissie, conform de aanbevelingen van de commissie-Biesheuvel.

Behandeling vijftien voorstellen Omtzigt

Van de vijftien voorstellen zijn de meeste gerealiseerd, waaronder:

Verbod op zwijgbedingen (art. 17h Wbk)
Verduidelijking vormen van benadeling (art. 17da Wbk)
Doorzendplicht (art. 2e lid 4 Wbk)
Bescherming bij openbaarmaking (art. 17ea Wbk)

Nog uit te werken zijn:

Regels voor melding van geheime informatie
Toezichtmechanismen op meldkanalen
Anoniem melden
Waarborgen vertrouwelijkheid meldingen

Afsluiting

De Kamerbrief van 10 juli 2025 laat zien dat er belangrijke stappen zijn gezet in de bescherming van klokkenluiders, met name op het vlak van ondersteuning. Tegelijkertijd blijven essentiële thema’s zoals effectieve handhaving, sancties bij schending van vertrouwelijkheid en anoniem melden afhankelijk van toekomstige wetswijzigingen. De evaluaties in 2026 worden richtinggevend voor verdere versterking van het stelsel.