Met de publicatie van Staatsblad 2025, 362 is bevestigd dat de Wet plan van aanpak witwassen op 1 januari 2026 in werking treedt. Vanaf die datum geldt een belangrijke beperking voor handelaren: het is verboden om voor goederen contante betalingen van € 3.000 of meer te verrichten of te accepteren. Dit verbod vormt een van de kernmaatregelen waarmee de wetgever het risico op witwassen via contante transacties wil verkleinen.

1. Juridische basis van de inwerkingtreding

Het Koninklijk Besluit van 3 november 2025 bepaalt dat de wet – met uitzondering van artikel IIA – op 1 januari 2026 in werking treedt. De inwerkingtreding volgt uit artikel V van de wet en is formeel vastgesteld op voordracht van de Minister van Financiën. Het besluit en de bijbehorende nota van toelichting zijn op 18 november 2025 gepubliceerd in het Staatsblad. 1

Belangrijk daarbij is dat artikel IIA (de acceptatieplicht voor contant geld onder de € 3.000) voorlopig níet in werking treedt. Voor dat onderdeel wordt eerst een aanvullend besluit voorbereid dat zal worden geconsulteerd, ter advisering aan de Raad van State zal worden voorgelegd en zal worden voorgehangen bij de Tweede Kamer.

2. Verbod op contante betalingen van € 3.000 of meer

De kern van de wetswijziging die nu daadwerkelijk ingaat, betreft het verbod voor handelaren om contante betalingen voor goederen van € 3.000 of meer te:

accepteren, of
zelf te verrichten.

Het verbod geldt ongeacht of het gaat om één product of een verzameling goederen waarvan de totale waarde € 3.000 of meer bedraagt. Hiermee volgt Nederland internationale aanbevelingen van de FATF die erop gericht zijn het gebruik van contant geld in de bovenkant van de markt te beperken, omdat dit een bekende route vormt voor het verhullen van de herkomst van crimineel vermogen.

3. Reikwijdte van het verbod

De maatregel ziet specifiek op handelaren in goederen. Denk aan:

autohandelaren
juweliers
ondernemers in elektronica
kunst- en antiekhandelaren
detailhandel in luxe goederen

Het verbod richt zich nadrukkelijk niet uitsluitend op de acceptatie van contanten, maar ook op het zelf verrichten van contante betalingen door handelaren (bijvoorbeeld bij inkoop).

Voor dienstverlening geldt het verbod niet; daarvoor blijven de bestaande Wwft-verplichtingen onverkort gelden.

4. Handhaving en strafrechtelijke relevantie

De handhaving van het contantgeldverbod zal plaatsvinden in de combinatie van:

bestuursrechtelijke toezichtkaders (bijv. via de Belastingdienst/FIOD);
strafrechtelijke bevoegdheden wanneer sprake is van vermoedelijke witwasconstructies.

Voor strafrechtjuristen is relevant dat een overtreding van het verbod een indicatie kan vormen voor:

bewust risicovol betalingsgedrag;
het faciliteren van contante geldstromen buiten het zicht van de toezichthouder;
het opzet- of schuldwitwassen, afhankelijk van de verdere feiten en omstandigheden.

Een contante betaling van € 3.000 of meer vormt dus niet automatisch een strafbaar feit, maar kan – indien gecombineerd met andere indicatoren – bijdragen aan een verdachte transactie of een verdenking in het kader van art. 420bis/ter Sr.

5. Afwijking: acceptatieplicht nog niet actief

De Nota van Toelichting bij het Koninklijk Besluit maakt duidelijk dat het onderdeel van de wet dat een acceptatieplicht voor contant geld onder de € 3.000 invoert (artikel IIA), nog niet in werking treedt. 1

Eerst moet hiervoor een afzonderlijk besluit worden voorbereid, waarin:

uitzonderingen op de acceptatieplicht worden vastgelegd;
consultatie plaatsvindt;
advies van de Afdeling advisering van de Raad van State wordt ingewonnen;
een voorhangprocedure bij de Tweede Kamer wordt doorlopen.

Tot dat besluit is afgerond, bestaat er geen verplichting voor handelaren om contante betalingen onder de € 3.000 te accepteren.

6. Praktische gevolgen per 1 januari 2026

Vanaf 1 januari 2026 betekent dit voor handelaren:

Contant ≥ € 3.000? Niet accepteren, niet betalen.
Contant < € 3.000? Nog steeds toegestaan; geen acceptatieplicht.
Facturen splitsen om onder de grens te blijven? Dit wordt gezien als ontduikingsgedrag en kan worden aangemerkt als een witwasindicator.
Toezicht en signalering: handelaren moeten hun interne procedures aanpassen, inclusief kassasystemen en interne instructies.

Voor het strafrecht betekent het vooral dat:

transacties boven de grens onmiddellijk in de risicosfeer van witwassen komen;
overtredingen relevant kunnen zijn voor de bewijsconstructie of verdenking;
toezicht- en opsporingsdiensten extra handvatten krijgen voor interventie.

Afsluiting

Met de inwerkingtreding van de Wet plan van aanpak witwassen op 1 januari 2026 wordt een belangrijke stap gezet in het terugdringen van contante geldstromen die gevoelig zijn voor misbruik. Het verbod op contante betalingen van € 3.000 of meer voor goederen is helder, breed toepasbaar en direct relevant voor zowel de praktijk van handelaren als de strafrechtelijke handhaving.

De acceptatieplicht voor contant geld onder de € 3.000 volgt later, zodra het aanvullende besluit is afgerond.