Veiligheid en Justitie werkt ook in 2014 verder aan de versterking van de samenwerking binnen de strafrecht-, executie- en vreemdelingen- keten. Digitalisering van onderdelen van de strafrechtsketen is een belangrijke voorwaarde om strafzaken efficiënter af te wikkelen. Ook is het streven de tenuitvoerlegging van straffen te verbeteren. Daarnaast moet de rechtspraak toegankelijker en doelmatiger worden. Door de rechtspraak te digitaliseren en de procedures bij de civiele rechter en de bestuursrechter te vereenvoudigen, kan beter worden ingespeeld op de behoeften van rechtzoekenden.

Het wetgevingsprogramma voor 2014 staat voor een belangrijk deel in het teken van deze modernisering, waarbij in het bijzonder aandacht is voor bedrijfsleven en fraudebestrijding. Aan de hand van programma’s als de Versterking Prestaties Strafrechtketen (VPS), inclusief de Uitvoeringsketen Strafrechtelijke Beslissingen (USB), de Kwaliteit en Innovatie van de rechtspraak (KEI) worden plannen uitgevoerd.

Herreiking Faillissementsrecht

Nog deze kabinetsperiode wordt het faillissementsrecht stevig gemoderniseerd om het ondernemersklimaat in Nederland gezond te houden. Faillissementen moeten waar mogelijk worden voorkomen, en, als dat niet mogelijk blijkt, wil Veiligheid en Justitie een doorstart vergemakkelijken. Financiële problemen laten zich het best oplossen als zij in een vroeg stadium worden onderkend en aangepakt. Daarom gaat het in de eerste plaats om maatregelen die ondernemers stimuleren tijdig hulp te zoeken wanneer betalingsonmacht dreigt.

Zo wordt bij de pre-pack vóór een onvermijdelijk faillissement al een doorstart voorbereid. Ook wanneer het faillissement is ingetreden, kan er nog ruimte zijn voor een doorstart. Daarom krijgt de curator voldoende tijd en mogelijkheden om de kansen te inventariseren. Een wetsvoorstel hierover, gaat vlak na de zomer in consultatie. In het najaar volgt een wetsvoorstel dat een dwangakkoord buiten faillissement mogelijk maakt. Een derde regeling die de voorzetting van de onderneming in faillissement mogelijk maakt, wordt in het voorjaar van 2014 afgerond. Daarin staat onder meer een doorleveringsverplichting voor leveranciers van essentiële goederen en diensten. Afgelopen juli is een wetsvoorstel in consultatie gegaan met maatregelen om de aanpak van faillissementsfraude aan te scherpen en te verbeteren. Fraudeurs ontspringen nu vaak de dans.

Verder wil Veiligheid en Justitie de positie van de curator versterken en de faillissementsprocedures moderniseren. Een versterkte positie van de curator moet er onder andere toe leiden dat mogelijke fraude bij faillissementen eerder kan worden gesignaleerd. Een wetsvoorstel hierover gaat in het najaar in consultatie. Nieuwe faillissementsprocedures moeten efficiënter en transparanter worden. Bovendien moet de procedure voldoen aan de eisen van de moderne, digitale tijd en binnen een behoorlijke termijn worden afgewikkeld. Zo zullen het elektronisch berichtenverkeer en de mogelijkheden van internet beter worden benut. Deze nieuwe wettelijke regeling gaat in het voorjaar van 2014 in consultatie.

In maart van dit jaar werd al een wetsvoorstel over de introductie van het civielrechtelijk bestuursverbod ter consultatie op het internet geplaatst. Deze regeling zorgt ervoor dat bestuurders maximaal vijf jaar een bestuursverbod kunnen krijgen als zij zich schuldig maken aan onbehoorlijk bestuur.

Modernisering ondernemingsrecht

De aandacht voor het bedrijfsleven is niet nieuw. Dit blijkt ook uit het programma modernisering ondernemingsrecht dat de afgelopen jaren één van de speerpunten is geweest. Doel was het vestigingsklimaat voor het bedrijfsleven aantrekkelijk te houden. Bijvoorbeeld door ondernemers de mogelijkheid te bieden voor een rechtsvorm te kiezen die het beste aansluit bij hun bedrijfsactiviteiten.

Ook kwamen er regels om een snelle en efficiënte rechtsgang te bevorderen. In het ondernemingsrecht is het rechtsstelsel steeds meer een concurrentiefactor geworden, net zoals het loonkostenniveau of het fiscale regime. Betrouwbare juridische infrastructuur telt. Daarom is het voor Nederland als vestigingsplaats voor bedrijven van belang dat aantrekkelijke rechtsvormen worden aangeboden en dat de rechtspleging goed werkt. Met de invoering van het keuzestelsel voor bestuur en toezicht, de flexibele BV en de herziening van het enquêterecht is het programma in 2013 vrijwel voltooid. Het bedrijfsleven krijgt nu de ruimte om met al die recente wetswijzigingen praktijkervaring op te doen.

Fraudebestrijding

Voorkómen en bestrijden van fraude heeft topprioriteit. Daarom is versterking van de aanpak van faillissementsfraude een belangrijke onderdeel van het wetgevingsprogramma Herijking Faillissementsrecht. De invoering van een civielrechtelijk bestuursverbod en de uitbreiding van strafrechtelijke mogelijkheden om faillissementsfraude eerder en strenger aan te pakken, dragen daaraan bij. Dat geldt ook voor de versterking van de positie van de curator waardoor mogelijke fraude bij faillissementen eerder kan worden gesignaleerd.

Op het terrein van het strafrecht is het wetsvoorstel aanpak financieel-economische criminaliteit van belang, dat onlangs bij de Tweede Kamer is ingediend. Er komen hogere straffen voor witwassen en corruptie. Ook wordt de strafbaarstelling van misbruik van gemeenschapsgeld (subsidiegelden) verruimd. Verder wordt de maximale boete voor bedrijven in de toekomst meer afhankelijk gemaakt van hun jaaromzet.

In 2013 wordt naar verwachting de parlementaire behandeling afgerond van het wetsvoorstel identiteitsfraude. Het regelt één strafrechtelijke aanpak voor misbruik van alle identiteitsbewijzen die in de Wet op de identificatieplicht zijn genoemd en van andere identiteitsbewijzen die afgegeven zijn door diensten of organisaties van vitaal of nationaal belang en zijn straks frauduleuze gedragingen met die identiteitsbewijzen strafbaar die nu alleen ten aanzien van reisdocumenten, zoals een paspoort, strafbaar zijn. Het gaat hier bijvoorbeeld om het gebruiken van een rijbewijs of een vreemdelingendocument van een ander. Ook bevat het wetsvoorstel een nieuwe strafbaarstelling van misbruik van biometrische identiteitsbewijzen (zoals van vingerafdrukken) en identificerende persoonsgegevens.

Kwaliteit en Innovatie van de rechtspraak

Nog dit najaar gaat een wetsvoorstel in consultatie dat een digitale rechtsgang mogelijk maakt in civiele en bestuursrechtelijke zaken. Burgers, bedrijven en hun procesvertegenwoordigers kunnen dan digitaal een zaak aanhangig maken. Digitalisering van de rechtspraak, die vanaf 2015 stapsgewijs wordt doorgevoerd, heeft als voordeel dat rechters en griffiers minder tijd kwijt zijn aan bureaucratische werkzaamheden. De maatregel zorgt er verder voor dat rechters meer ruimte krijgen voor regie en maatwerk. Op die manier kunnen zij beter inspelen op de behoeften van rechtzoekenden.

Ook worden procedures eenvoudiger. Dit gebeurt door invoering van een nieuwe basisprocedure in het civiele recht, die in beginsel bestaat uit één schriftelijke ronde en één mondelinge behandeling. Partijen krijgen heldere termijnen om verweer te voeren en nadere stukken in te dienen. Daarna volgt – in het merendeel van de gevallen – binnen zes weken een uitspraak. Dit zorgt voor een snellere en beter toegankelijke rechtspraak met kortere doorlooptijden.

Versterking Prestaties Strafrechtketen

Wetgeving levert een bijdrage aan de versnelling van de doorlooptijden, het verminderen van administratieve lasten, de vereenvoudiging en stroomlijning van procedures en het digitaliseren van de strafrechtsketen. Het wetsvoorstel dat het mogelijk maakt verdachten in afwachting van hun berechting via snelrecht vast te houden, ligt inmiddels bij de Eerste Kamer. Daarbij gaat het om de berechting van geweldsmisdrijven in de publieke ruimte of geweld tegen personen met een publieke taak, zoals politie, brandweer en ambulancepersoneel. Het levert een bijdrage aan een snelle rechterlijke beslissing.

Verder zijn de wetsvoorstellen digitale handhaving van veelvoorkomende overtredingen en de versterking presterend vermogen van de politie bij de Tweede Kamer ingediend. Doel is de administratieve lasten voor de politie te verminderen. Politieagenten hoeven straks geen papieren bonnen meer uit te schrijven. Alle benodigde gegevens worden direct ter plaatse verwerkt in een handcomputer en vervolgens digitaal aangeleverd bij het Centraal Justitieel Incassobureau dat vervolgens de beschikking met acceptgiro verstuurt. Deze wetgeving stelt de politie ook in staat mobiele telefoons op naam van de gebruiker te tappen - en niet alleen op nummer. Hierdoor kan de communicatie van criminelen beter worden gevolgd. Nu wordt nog voor elk nummer een apart bevel van de officier van justitie gevraagd. Ook wordt het eenvoudiger voor politiemensen om camerabeelden van banken en winkeliers te bekijken. De huidige procedure is voor de politie zeer bewerkelijk en tijdrovend. In het najaar komt een wetsvoorstel dat het werken met een digitaal strafdossier mogelijk maakt. Hierdoor kan het berichtenverkeer in de strafrechtketen makkelijker verlopen. Dit bespaart tijd en geld. Een ruimere regeling van de dadelijke tenuitvoerlegging gaat binnenkort in consultatie.

Veiligheid en Justitie start binnenkort ook met de voorbereiding van een aantal wetsvoorstellen dat onder meer leidt tot de herstructurering van (kern)onderdelen van het Wetboek van Strafvordering. Het gaat daarbij om de regelingen van de opsporingsbevoegdheden en dwangmiddelen, het onderzoek ter terechtzitting, het hoger beroep en de internationale rechtshulp. Doel is deze wetgeving voor de praktijk overzichtelijker te maken en de administratieve lasten in de uitvoering - waar mogelijk - te verminderen.

Uitvoeringskeren Strafrechtelijke Beslissingen

Het wetsvoorstel dat de tenuitvoerlegging van strafrechtelijke beslissingen herziet is in voorbereiding. Het gaat erom dat daders hun straffen niet alleen snel, maar ook daadwerkelijk en volledig ondergaan. Daarvoor moeten de samenwerking en de regie in de strafrechtsketen verbeteren. Een modernisering die tot kortere lijnen en meer resultaten moet leiden. De tenuitvoerlegging is na de opsporing, vervolging en berechting het wezenlijke sluitstuk van de strafrechtsketen. Ook komen er nieuwe betekeningsvoorschriften om sneller een voor tenuitvoerlegging vatbare beslissing te verkrijgen, bijvoorbeeld met behulp van digitale betekening.

Criminaliteit

Daarnaast zal wetgeving worden aangepast om slagvaardiger op te kunnen treden tegen georganiseerde criminaliteit door verruiming van de mogelijkheden voor deals met criminelen, het afschermen van informatie en verbetering van getuigenbescherming. Om de opsporing en vervolging van computercriminaliteit te versterken zijn maatregelen genomen, die beter aansluiten bij de snelle ontwikkeling op het terrein van technologie, internet en computercriminaliteit. Bestaande wetgeving is verouderd en biedt onvoldoende mogelijkheden om bijvoorbeeld versleuteling van gegevens ongedaan te maken, illegale acties op het internet aan te pakken (DDos-aanvallen) of kinderpornografie online te bestrijden. Het wetsvoorstel ter bestrijding van computercriminaliteit gaat voor het einde van het jaar voor advies naar de Raad van State.

Verder is met ingang van 1 april 2013 de verjaring afgeschaft voor misdrijven waar een gevangenisstraf van twaalf jaar of meer op staat. Nu verjaren alleen de misdrijven met levenslange gevangenisstraf niet. Daarnaast is de gevangenisstraf voor mensenhandel omhoog gegaan van acht naar twaalf jaar. De maatregel past binnen de doelstelling van het regeerakkoord om mensenhandel intensiever op te sporen en te bestrijden. Het wetsvoorstel dat mogelijk maakt onherroepelijk vrijgesproken verdachten voor hetzelfde delict alsnog te vervolgen, treedt 1 oktober in werking.

Toezicht

Zware gewelds- en zedendelinquenten en tbs-gestelden die onder voorwaarden terugkeren naar de samenleving komen langer onder intensief toezicht te staan om te voorkomen dat zij recidiveren. De maatregel biedt de maatschappij meer bescherming. Bij terugvalgedrag en (dreigende) recidive kan dan direct worden ingegrepen. Een daartoe strekkend wetsvoorstel wordt in het najaar bij de Tweede Kamer ingediend.

Rechters

Bestuursrechters hebben meer mogelijkheden gekregen om zaken sneller en definitief af te doen. De wet die het bestuursprocesrecht efficiënter en eenvoudiger maakt, trad op 1 januari 2013 in werking. Het zal bijvoorbeeld minder vaak nodig zijn om een heel nieuw besluitvormingstraject te volgen als de rechter gebreken in een besluit van bijvoorbeeld een gemeente of provincie heeft geconstateerd die er voor de inhoud van het besluit niet toe doen. Dit voorkomt onnodige vertraging in de procedure. Het kabinetsbeleid is erop gericht te bevorderen dat zoveel mogelijk geschillen na afloop van één bestuursrechtelijke procedure definitief zijn beslecht, met andere woorden: dat de eerste uitspraak van de bestuursrechter ook daadwerkelijk een einduitspraak is. Dat komt burgers en bestuur ten goede.

Massaschade

Curatoren kunnen vanaf 1 juli 2013 faillissementen met grote aantallen schuldeisers sneller afwikkelen. Dat kan door in een faillissement gebruik te maken van de procedure in de Wet collectieve afhandeling massaschade (WCAM). Die maakt het mogelijk een overeenkomst over de afwikkeling van een massaschade verbindend te laten verklaren voor de gehele groep schuldeisers. De nieuwe WCAM procedure regelt ook dat partijen de hulp van de rechter kunnen inroepen bij het verder afhandelen van een zaak en/of om tot een schikking te komen, de zogeheten de pre processuele comparitie.

Datalekken

Ook is het wetsvoorstel meldplicht datalekken bij de Tweede Kamer ingediend. Zowel private als publieke organisaties die persoonsgegevens verwerken worden straks verplicht om inbreuken op de beveiliging die leiden tot diefstal, verlies of misbruik van persoonsgegevens te melden. Dat zijn dus meer organisaties dan de aanbieders van elektronische communicatienetwerken en -diensten voor wie op grond van de Telecommunicatiewet reeds een meldplicht geldt bij diefstal, verlies of misbruik van persoonsgegevens van abonnee of gebruiker. Het doel van de meldplicht is om tot een betere bescherming van persoonsgegevens te komen.

Vreemdelingen

Naar verwachting zullen eind 2013 de eerste onderdelen van het wetsvoorstel herschikking asielgronden, het Besluit stroomlijning toelatingsprocedures en het Besluit aanpassing vergoeding vervolgaanvragen vreemdelingen in werking treden. Begin 2014 volgt de volledige implementatie. Deze aanpassingen leiden onder meer tot een snellere (maar zorgvuldige) wijze van afdoening van asielvervolgaanvragen en humanitair-reguliere (vervolg)aanvragen en beogen doorprocederen te beperken door de humanitaire verblijfsgronden mee te toetsen bij de afwijzing van een eerste asielaanvraag of humanitair-reguliere aanvraag. De vergoedingen voor verleende rechtsbijstand worden zodanig aangepast dat na de behandeling van de eerste aanvraag prikkels voor nieuwe procedures worden weggenomen.

Verder zal in 2014 het wetsvoorstel terugkeer en vreemdelingenbewaring worden ingediend bij de Tweede Kamer. Het regime voor de vreemdelingenbewaring zal daarmee in overeenstemming worden gebracht met het bestuursrechtelijke karakter daarvan: een uiterste dwangmiddel met het oog op de terugkeer van vreemdelingen die niet of niet langer rechtmatig verblijf in Nederland hebben. De parlementaire behandeling over de strafbaarstelling van illegaliteit wordt voortgezet.

Risicojongeren

Naar verwachting treedt in 2014 het wetsvoorstel adolescentenstrafrecht in werking. Het bevat een breed pakket aan maatregelen om criminaliteit van risicojongeren effectiever aan te pakken en biedt een samenhangend sanctiepakket voor een specifieke doelgroep: 15 tot 23 jarigen. Een stevige en vooral consequente aanpak van risicojongeren staat centraal. Met het wetsvoorstel wordt meer flexibiliteit bereikt bij het opleggen van straffen en maatregelen rond de leeftijdsgrens van 18 jaar, waardoor maatwerk beter mogelijk wordt gemaakt.

Eigen bijdrage

Tot slot verwacht Veiligheid en Justitie met het oog op de hervorming van het gevangeniswezen in het najaar het wetsvoorstel over elektronische detentie naar de Tweede Kamer te sturen. De regelingen over de eigen bijdrage voor gedetineerden en het kostenverhaal strafproces op de dader zijn in voorbereiding. Datzelfde geldt voor het wetsvoorstel dat voorziet in meer mogelijkheden voor het slachtoffer om in de strafzaak te spreken over het strafbaar feit dan nu het geval is. De wet die de kring van spreekgerechtigden (ouders voor jeugdige kinderen, meer nabestaanden, vertegenwoordigers voor comateuze patiënten) - als het slachtoffer dat zelf niet kan - uitbreidt, is inmiddels in werking getreden. Ook wordt een wetsvoorstel voorbereid voor uitbreiding van de Wet schadefonds geweldsmisdrijven ten behoeve van de toekenning van een tegemoetkoming aan nabestaanden van slachtoffers van dood door schuld in het verkeer.

Europa

In de loop van 2014 gaat een wetsvoorstel in consultatie voor de implementatie van de nieuwe EU-richtlijn over minimumrechten van slachtoffers. Op 1 oktober treedt de wet in werking die de EU-richtlijn vertolking en vertaling in strafzaken omzet in Nederlands recht. Voor het eind van dit jaar gaat een wetsvoorstel in consultatie dat de nieuwe EU-richtlijn implementeert over het recht op informatie in strafzaken. Datzelfde geldt voor een wetsvoorstel ter implementatie van de richtlijn die het recht op toegang van de raadsman tot het verhoor door de politie regelt.

Verder staat de implementatie op de agenda van de verordening rechterlijke bevoegdheid, erkenning en tenuitvoerlegging van vonnissen binnen de EU, een hoeksteen van de samenwerking binnen de Unie. Daarbij gaat het om het schrappen van onnodige formaliteiten en de verbetering van de rechtsbescherming van degene tegen wie een vonnis ten uitvoer wordt gelegd. Ook volgt de implementatie van de richtlijn consumentenrechten, die consumenten in de gehele unie bijvoorbeeld het recht geeft om een aankoop via internet binnen 14 dagen ongedaan te maken en zowel bedrijven als consumenten duidelijke regels biedt over de informatie die bij een aankoop moet worden verschaft. Daarnaast wordt in 2013 verder onderhandeld over de herziening van de insolventieverordening, die goed aansluit bij het programma Herijking Faillissementsrecht. In 2013 is ook het wetsvoorstel uitvoering verordening erfrecht in consultatie gegeven, waarmee grensoverschrijdende erfenissen eenvoudiger kunnen worden afgewikkeld.

Bron: Rijksoverheid