'Jaarbericht 2013: OM bereikt resultaten met brede blik'

In zijn jaarbericht van 16 juli jl. verantwoordt het OM zich over zijn prestaties in 2013: welke bijdrage heeft het OM in 2013 geleverd aan een veilige en rechtvaardige samenleving? Het OM heeft alle afgesproken resultaten op de beleidsprioriteiten gerealiseerd en dat in een jaar van grootscheepse veranderingen in de eigen organisatie en in de strafrechtketen. 

Perspectief op 2015

Het OM wil een effectieve bijdrage leveren aan een veilige en rechtvaardige samenleving. Die ambitie is neergelegd in Perspectief op 2015.  Deze visie en ambitie op de inhoud en kwaliteit van het werk kreeg ook in 2013 verder vorm. Een aantal grote zaken heeft de media gehaald. Te denken valt aan de zaak-Jansen Steur, de grootste medische strafzaak ooit in Nederland; de zaak-Hooijmaijers, die laat zien dat ambtelijke corruptie en valsheid in geschrift ook in Nederland een maatschappelijk probleem is, maar dat mensen er niet mee wegkomen.

OM 2020

De komende jaren staat het OM voor een zware opdracht. Ondanks het krappere financiële kader, wil het OM vasthouden aan de maatschappelijke opdracht en de inhoudelijke programmering zoals beschreven in Perspectief op 2015. De ambitie is een maximaal maatschappelijk resultaat te blijven realiseren, in stevige verbinding met de omgeving. De dynamische maatschappelijke behoefte aan recht en veiligheid vraagt om een lenig en slim OM dat steeds op de actuele maatschappelijke problemen kan inspelen. Tegelijkertijd komt het OM in een financieel beduidend krappere jas te zitten. Het OM is vorig jaar gestart om oplossingen te zoeken. Het OM wil niet snijden om het snijden. Het wil de organisatie versneld dooront- wikkelen, zodat het OM resultaten kan blijven halen, inhoudelijk kan blijven vernieuwen en de taakstelling kan opvangen. In het programma OM 2020 wordt bekeken hoe dat kan. De inhoud van het werk van het OM staat daarbij centraal.

Fraude

'Met alleen het strafrecht kan fraude niet effectief worden bestreden. Daarvoor is een overheidsbrede aanpak nodig, waarvan het strafrecht onderdeel uitmaakt', aldus het OM. Hiertoe is in 2013 het programma Rijks- brede fraudebestrijding van start gegaan, waarin alle betrokken vakde- partementen participeren, onder regie van het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Ook het OM neemt actief deel aan het programma door het inbrengen van een risicoanalyse en het meedoen in verschillende ver- betertrajecten.

‘Gezamenlijk strijden we voor één doel’, zegt Vincent Leenders, landelijk coördinerend officier voor fraudezaken. ‘Dat is: ervoor zorgen dat bepaalde misstanden of criminaliteit zichtbaar worden, minder mogelijk worden of – liever nog – stoppen. Met een strafzaak kan het OM criminele fenomenen agenderen of een bredere aanpak van maatschappelijke problemen ondersteunen.

Het OM ‘trekt’ de aanpak van beroepsfraudeurs bijvoorbeeld via het samenstellen van een top-X van beroepsfraudeurs en het boven water krijgen van samenwerkingsverbanden van beroepsfraudeurs en hun faci- litators. Bestuurlijke en strafrechtelijke partners werken aansluitend samen om de opgespoorde fraudeurs aan te pakken. Verder leidt het OM een project dat de herijking van het verschoningsrecht van geheimhouders zoals notarissen, advocaten en medici onderzoekt. Bij fraude zoeken en vinden criminelen vaak zwakke punten en kwetsbare structuren in de maatschappij, om daarvan vervolgens misbruik te maken om hun criminele gedrag of geldstromen af te schermen van strafrechtelijke bemoeienis. In het kader van de rijksbrede aanpak van fraude wordt gekeken naar de kwetsbaarheid die voortkomt uit de in Nederland tamelijk absolute werking van het verschoningsrecht. Er wordt niet getornd aan het verschoningsrecht waar advocaten hun cliënten rechtsbijstand verlenen, maar er zijn zorgen daar waar deze beroepsgroepen worden misbruikt om criminaliteit mogelijk te maken en af te zonderen.

Doelstelling en resultaten

Kenmerkend voor 2013 was het grote aantal strafzaken van fraude in de zorg. Met name het aantal signalen over fraude met PGB’s was hoog. De strategie van het OM is om selectief en gericht zaken met strafrechtelijke interventies af te doen, op zo’n manier dat het beleid er van kan leren en dat bijvoorbeeld drempels worden opgeworpen of regelgeving wordt verbeterd.

Het OM heeft in de aanloop naar de vorming van de rijksbrede fraudeaanpak een analyse opgesteld van de risico’s op fraude waardoor de overheid wordt benadeeld die vanuit de praktijk van strafrechtelijke opsporing en vervolging worden waargenomen. Daarin komt onder meer het risico die het gevolg is van het onvoldoende functioneren of op te grote afstand staan van intern, extern en overheidstoezicht. Deze analyse gaf verder inzicht in verschillende fraudevormen en gaf de samenwerkende overheidspartners aankno- uitpingspunten voor de aanpak daarvan.

Bij horizontale fraude zijn niet overheden, maar burgers en bedrijven slachtoffer. Om die vormen van fraude aan te pakken, zijn kwantitatieve prestatieafspraken gemaakt tussen de arrondissementsparketten en de regionale eenheden van de politie. Bij elkaar opgeteld moeten over heel 2014 minimaal 1.500 fraudezaken worden gedaan. Voor de daarop- volgende jaren worden nadere afspraken gemaakt tussen de minister van Veiligheid en Justitie, de regioburgemeesters, het OM en de politie, als onderdeel van de gemeenschappelijke veiligheidsagenda.

Cybercrime

Net als in voorgaande jaren, zal het OM ook de komende jaren anticiperen op verschillende (internationale) ontwikkelingen op het gebied van cy- bercrime. Op internationaal niveau wordt onder andere ingezet op de aanpak van illegale handel op anonieme online marktplaatsen (zoals Silk Road, een marktplaats op het TOR-netwerk).

Daarnaast is het OM be- trokken bij de ontwerp- fase en uitvoeringsaspec- ten van verschillende (wets)voorstellen, waar- onder het wetsvoorstel Computercriminaliteit III en de Nationale Cyber Security Strategie (NCSS 2.0.).

In 2013 heeft het Team High Tech Crime van de politie onder het gezag van het OM negen volwaardige opsporingsonderzoeken afgerond en zes rechts- hulpverzoeken van grote capacitaire omvang afge- handeld. De doelstelling van vijftien onderzoeken voor 2013 is hiermee gehaald.

De aanpak van cybercrime is de laatste jaren prioriteit van het OM en zal de komende jaren nog belangrijker worden. Niet alleen op het niveau van de high tech cybercrime die door de Landelijke Eenheid en het Landelijk Parket worden aangepakt. Maar ook op regionaal niveau zijn voor 2014 concrete doelstellingen geformuleerd. Het snel toenemende volume en de diverse verschijningsvormen van cyberincidenten, de grensoverschrijdende dyna- miek ervan en de snelle technologische ontwikkelingen, nopen ook de komende jaren tot een integrale aanpak van de problematiek.

Afpakken

Met een strafrechtelijk incassoresultaat van 90 miljoen euro (ontneming en verbeurdverklaring) is de doelstelling voor 2013 van 59,6 miljoen euro ruimschoots gehaald. Het resultaat is mede te danken aan een grote ont- nemingsschikking van 34,5 miljoen euro met de First Curaçao International Bank N.V. (FCIB), John Deuss en zijn zuster Tineke Deuss.

Over het geheel genomen is een verdrievoudiging te zien van het incasso- resultaat in de afgelopen zes jaar. Opgeteld is in de afgelopen jaren al 75 miljoen euro meer afgepakt dan begroot. In deze resultaten zijn de af- pakgelden die ten goede komen aan slachtoffers en de opbrengsten van andere partijen, zoals de Belastingdienst en het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, niet mee genomen.

Bron: OM Jaarbericht 2013