België: Raad van State verwerpt wetsvoorstel Turtelboom hervorming rechtsbijstand

De Belgische Raad van State heeft afgelopen woensdag een negatief advies uitgebracht over het wetsvoorstel van minister Annemie Turtelboom van Justitie voor de hervorming van de rechtsbijstand.

Het wetsvoorstel maakt een beroep op een pro deo-advocaat afhankelijk van de betaling van een forfaitaire bijdrage. Het bedrag van de bijdrage en de gevallen van vrijstelling zouden bij koninklijk besluit worden bepaald.

De Raad van State bekritiseerde dit omdat artikel 6, lid 3, c van het Europees Verdrag over de rechten van de mens in strafzaken het recht inhoudt om kosteloos te worden bijgestaan door een advocaat als men niet over voldoende middelen beschikt om een advocaat te betalen.

“Aangezien de forfaitaire bijdrage op algemene wijze wordt opgelegd, ook in strafzaken, ten aanzien van personen die in het geheel niet over voldoende middelen beschikken om een advocaat te betalen, is de bepaling van het wetsontwerp op dat punt strijdig met artikel 6, lid 3, c EVRM.” De Raad van State wijst er ook op dat in andere gevallen rekening zal moeten worden gehouden met de situatie van de persoon in kwestie, zodat een effectieve toegang tot de rechter en een eerlijk proces gewaarborgd blijft. “Daarbij moet onder meer worden gedacht aan bijzondere doelgroepen van de rechtshulp zoals minderjarigen of personen met een mentale handicap.” De Raad van State merkt ten slotte ook nog op dat de forfaitaire bijdrage meer in het wetsvoorstel zelf moet worden uitgewerkt en dat het bepalen van het bedrag en de vrijstellingen niet zonder meer aan de Koning kan worden overgelaten.

Niet verwonderlijk, vindt Groen-fractieleider Stefaan Van Hecke. ‘Turtelboom bleef doof voor onze kritiek dat volgens de Grondwet iedereen recht heeft op kosteloze bijstand. De Raad van State bevestigt het nu vandaag’, klinkt het in een persbericht. ‘Het standpunt van Groen is duidelijk: ook wie het niet kan betalen heeft recht op een advocaat.’

‘De Raad van State geeft een krachtig signaal dat de minister niet naast zich neer mag leggen’, vindt Groen. ‘Maar Groen wil een stap verder gaan. Niet alleen in strafzaken maar voor alle rechtszaken moet pro Deo mogelijk blijven. Ook bij andere conflicten, bijvoorbeeld bij een huurgeschil of hoederecht.’

Nieuw voorstel

‘Onder het mom van besparingen wil Turtelboom de juridische bijstand afbouwen’, oordeelt Van Hecke, ‘maar juridische bijstand is een sociaal grondrecht, ingeschreven in de grondwet en kan niet in de eerste, de beste budgetoefening sneuvelen.’ Groen vindt het bestaande systeem ‘verre van perfect en misbruiken moeten worden aangepakt, maar men mag het kind niet met het badwater weggooien‘.

Groen dringt erop aan dat na het advies van de Raad van State, het protest van de magistraten, de Orde Van de Vlaamse Balies en de armoedeverenigingen de minister haar plan bijstuurt en in samenspraak met de actoren een nieuw voorstel formuleert.